hipertansif nefroskleroz ne demek?

Hipertansif Nefroskleroz

Hipertansif nefroskleroz, uzun süreli ve kontrolsüz Hipertansiyon sonucu böbreklerde meydana gelen hasarı tanımlayan bir böbrek hastalığıdır. Kronik hipertansiyon, böbrek damarlarında ve glomerüllerde (böbreklerin filtreleme birimleri) hasara yol açarak, böbrek fonksiyonlarının kademeli olarak bozulmasına neden olur. Bu durum, zamanla kronik böbrek hastalığına (KBH) ve hatta son dönem böbrek yetmezliğine (SDBY) ilerleyebilir.

Patofizyoloji

Hipertansif nefrosklerozun patofizyolojisi, yüksek kan basıncının böbrekler üzerindeki doğrudan ve dolaylı etkileriyle ilgilidir.

1. Damar Hasarı: Kronik hipertansiyon, böbrek arteriyollerinde (küçük atardamarlar) ve glomerüler kılcal damarlarda Arterioskleroz'a (damar sertliği) yol açar. Bu durum, damar duvarlarının kalınlaşmasına ve lümenlerinin daralmasına neden olur. Özellikle afferent arteriyollerde (glomerüle kan getiren damarlar) hyalin arterioskleroz (damar duvarında hyalin birikimi) sıklıkla görülür.

2. Glomerüler Hasar: Damar hasarı, glomerüllerin kan akışını azaltır ve glomerüler filtrasyon hızını (GFH) düşürür. Bu durum, glomerüllerde skleroz (sertleşme ve yara dokusu oluşumu) ve fibrozise (bağ dokusu artışı) yol açar. Hasar gören glomerüller, proteinüriye (idrarda protein kaybı) neden olabilir.

3. Tubulointerstisyel Fibrozis: Glomerüler hasarın bir sonucu olarak, tübüller (böbrek kanallar) ve interstisyel doku (böbrek hücreleri arasındaki boşluklar) da etkilenir. Tübüler atrofi (küçülme) ve interstisyel fibrozis gelişir. Bu durum, böbrek fonksiyonlarının daha da bozulmasına katkıda bulunur.

4. Renin-Anjiyotensin-Aldosteron Sistemi (RAAS) Aktivasyonu: Böbrek kan akışının azalması, RAAS'ın aktivasyonuna yol açar. Bu sistemin aktivasyonu, Anjiyotensin II ve Aldosteron gibi hormonların salgılanmasını artırır. Anjiyotensin II, vazokonstriksiyon (damar daralması) yaparak kan basıncını yükseltir ve glomerüler hasarı artırır. Aldosteron ise sodyum ve su tutulumunu artırarak kan basıncını daha da yükseltir.

Risk Faktörleri

• Kronik Kontrolsüz Hipertansiyon: En önemli risk faktörüdür.
• Yaş: Yaşlılarda hipertansiyon ve buna bağlı böbrek hasarı riski daha yüksektir.
• Irk: Siyah Afrikalılar'da hipertansiyon ve hipertansif nefroskleroz daha sık görülür ve daha hızlı ilerler. Bunun genetik, sosyoekonomik ve çevresel faktörlerle ilişkili olduğu düşünülmektedir.
• Diyabet: Diyabet (Şeker hastalığı), hipertansiyon ile birlikte böbrek hasarı riskini önemli ölçüde artırır.
• Obezite: Obezite, hipertansiyon riskini artırarak hipertansif nefroskleroza katkıda bulunabilir.
• Sigara: Sigara içmek, damar hasarını hızlandırarak böbrek hasarı riskini artırır.
• Aile Öyküsü: Ailede hipertansiyon veya böbrek hastalığı öyküsü olan kişilerde risk daha yüksektir.
• Yüksek Tuz Tüketimi: Yüksek tuz tüketimi, kan basıncını yükselterek böbrek hasarı riskini artırabilir.

Belirtiler

Hipertansif nefroskleroz genellikle erken evrelerde belirti vermez. Böbrek fonksiyonları bozulmaya başladıkça aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir:

• Yüksek Kan Basıncı: Genellikle kontrolsüz ve tedaviye dirençli hipertansiyon görülür.
• Proteinüri: İdrarda protein kaybı. Erken evrelerde mikroalbüminüri (az miktarda proteinüri) görülebilir.
• Ödem: Vücutta su tutulumu nedeniyle özellikle ayaklarda, ayak bileklerinde ve yüzde şişlik.
• Sık İdrara Çıkma: Özellikle geceleri (noktüri).
• Yorgunluk: Böbreklerin Eritropoetin (kırmızı kan hücresi üretimini uyaran hormon) üretimi azalması nedeniyle anemi gelişebilir ve bu da yorgunluğa neden olur.
• İştahsızlık ve Bulantı: Üremi (kanda üre birikimi) nedeniyle ortaya çıkabilir.
• Kaşıntı: Üremi nedeniyle ciltte kaşıntı.
• Baş Ağrısı: Kontrolsüz hipertansiyon nedeniyle.
• Nefes Darlığı: Sıvı birikimi ve anemi nedeniyle.

Tanı

Hipertansif nefroskleroz tanısı, genellikle klinik bulgular, laboratuvar testleri ve görüntüleme yöntemlerinin kombinasyonuyla konulur.

• Kan Basıncı Ölçümü: Yüksek kan basıncının tespiti önemlidir.
• İdrar Tahlili: Proteinüri (özellikle mikroalbüminüri) ve idrar sedimenti değerlendirilir.
• Kan Testleri: Serum Kreatinin ve Kan Üre Azotu (BUN) düzeyleri ölçülerek böbrek fonksiyonları değerlendirilir. Glomerüler filtrasyon hızı (GFH) hesaplanır.
• Böbrek Ultrasonu: Böbreklerin boyutunu, şeklini ve yapısını değerlendirmek için yapılır. Hipertansif nefrosklerozda böbrekler genellikle küçülmüş ve kortikal incelme (böbrek kabuğunun incelmesi) görülür.
• Böbrek Biyopsisi: Tanı koymakta zorlanılan durumlarda, özellikle diğer böbrek hastalıklarını dışlamak için yapılabilir. Biyopsi, glomerüler skleroz, arteriyoloskleroz ve tubulointerstisyel fibrozis gibi tipik bulguları gösterebilir. Ancak, hipertansif nefroskleroz tanısı genellikle klinik ve laboratuvar bulgularla konulduğu için biyopsi her zaman gerekli değildir.

Tedavi

Hipertansif nefrosklerozun tedavisi, kan basıncını kontrol altına almayı, böbrek hasarının ilerlemesini yavaşlatmayı ve komplikasyonları önlemeyi amaçlar.

• Kan Basıncını Kontrol Altına Alma:
  • Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Tuz alımını azaltmak, sağlıklı beslenmek, düzenli egzersiz yapmak, kilo vermek ve sigarayı bırakmak kan basıncını düşürmeye yardımcı olur.
  • İlaç Tedavisi: ACE inhibitörleri (Anjiyotensin Dönüştürücü Enzim inhibitörleri) ve ARB'ler (Anjiyotensin Reseptör Blokerleri) böbrekleri koruyucu etkileri nedeniyle sıklıkla tercih edilir. Diüretikler (idrar söktürücüler), beta blokerler ve kalsiyum kanal blokerleri gibi diğer antihipertansif ilaçlar da kullanılabilir.
• Proteinüriyi Azaltma:
  • ACE inhibitörleri ve ARB'ler proteinüriyi azaltmaya yardımcı olabilir.
• Diyabet Kontrolü: Diyabeti olan hastalarda kan şekeri kontrolünün sağlanması önemlidir.
• Hiperlipidemi Tedavisi: Yüksek kolesterol düzeylerinin düşürülmesi, damar hasarını azaltmaya yardımcı olabilir.
• Anemi Tedavisi: Eritropoetin eksikliği nedeniyle anemi gelişirse, eritropoetin stimüle edici ajanlar (ESA'lar) kullanılabilir.
• Sıvı ve Elektrolit Dengesinin Sağlanması: Sıvı birikimi ve elektrolit dengesizlikleri (örneğin, hiperkalemi - yüksek potasyum) tedavi edilmelidir.
• Diyet:
  • Düşük proteinli diyet, böbreklerin yükünü azaltmaya yardımcı olabilir.
  • Fosfor ve potasyum kısıtlaması gerekebilir.
• Son Dönem Böbrek Yetmezliği Tedavisi: Hastalık ilerler ve son dönem böbrek yetmezliği gelişirse, diyaliz (hemodiyaliz veya periton diyalizi) veya böbrek nakli gerekebilir.

Prognoz

Hipertansif nefrosklerozun prognozu, hipertansiyonun kontrol altına alınması, eşlik eden hastalıkların (diyabet, obezite vb.) yönetimi ve yaşam tarzı değişikliklerine uyum gibi faktörlere bağlıdır. Erken tanı ve tedavi, böbrek hasarının ilerlemesini yavaşlatabilir ve son dönem böbrek yetmezliğine ilerleme riskini azaltabilir. Kontrolsüz hipertansiyon, ilerleyici böbrek yetmezliği ve kardiyovasküler komplikasyonlar (kalp krizi, inme) riskini artırır.

Önleme

Hipertansif nefrosklerozu önlemek için aşağıdaki önlemler alınabilir:

• Düzenli Kan Basıncı Kontrolü: Erken tanı için önemlidir.
• Sağlıklı Yaşam Tarzı: Sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz, kilo kontrolü ve sigarayı bırakmak hipertansiyon riskini azaltır.
• Tuz Alımını Azaltmak: Yüksek tuz alımı kan basıncını yükseltebilir.
• Doktor Tavsiyesine Uymak: Hipertansiyon tanısı konulmuşsa, doktorun önerdiği ilaçları düzenli kullanmak ve takip randevularına gitmek önemlidir.
• Diyabet Kontrolü: Diyabeti olan hastaların kan şekeri düzeylerini kontrol altında tutması böbrek hasarı riskini azaltır.

Bu makale sadece bilgilendirme amaçlıdır ve bir doktora danışmanın yerini tutmaz. Herhangi bir sağlık sorununuz varsa, lütfen bir doktora başvurunuz.